Bezienswaardig erfgoed

In de provincie is veel moois te zien uit vorige eeuwen: borgen, een klooster, kerken, hereboerderijen en molens... Ga maar eens terug in de tijd!

Borgen
Borgen zijn de fraaie buitenverblijven van de jonkers uit vorige eeuwen. Ze hebben meestal hun oorsprong in een 'steenhuis', een simpel verdedigingswerk uit de 14e of 15e eeuw met dikke muren waarin rijke boeren konden vluchten in tijden van gevaar. Omdat de verdedigingsfunctie vanaf de 16e eeuw verloren ging, werden de steenhuizen door de machtige jonkers verbouwd tot woningen: ze werden vaak uitgebreid, verfraaid en kregen een oprijlaan, een tuincomplex en een dubbele gracht.
Rond 1800 werd de status van jonker afgeschaft. Omdat de jonkers vaak onder elkaar trouwden, waren meerdere borgen eigendom van één familie. De borgen werden nu te duur om te onderhouden, raakten in verval en werden afgebroken. Van de circa 180 borgen en steenhuizen die er ooit waren zijn er nu nog maar 16 (deels) over. De vier bekendste borgen zijn de Fraeylemaborg in Slochteren, de Menkemaborg in Uithuizen, Landgoed Nienoord in Leek en de borg Verhildersum in Leens. Ze hebben nu een museumfunctie. Andere borgen zijn niet of slechts zelden toegankelijk.

Molens
Molens: niet weg te denken uit Nederland. Ze hadden en hebben allerlei functies, zoals het malen van graan, het produceren van olie, het pellen van gerst... Hoewel molens vroeger belangrijker waren dan nu, zijn er nog genoeg bewaard gebleven om ze te kunnen bezichtigen, soms ook van binnen.

In de provincie Groningen zijn 84 molens: standerdmolens, stellingmolens, korenmolens en poldermolens. De oudste molen dateert uit 1763. Zie voor een overzicht www.groningermolens.nl.

Kloosters
Klooster ter Apel
Dit klooster is opgericht in de 15e eeuw, en is nu een museum voor kerkelijke kunst, met wisselende historische en eigentijdse exposities. In het klooster is ook een kruidentuin met ongeveer 80 soorten kloosterkruiden.

Aduard
In Aduard vind je het Museum Sint Bernardushof dat een beeld laat zien van de geschiedenis van de Sint Bernardusabdij in de gelijknamige plaats. Dit klooster werd tussen de 12e en 16e eeuw beroemd door heel Europa, nu rest slechts de ziekenzaal die heden ten dage dienst doet als kerk.

Kerken
De provincie telt vele eeuwenoude kerken, die gemaakt zijn in de romaanse, romanogotische en gotische bouwstijl. De oudste kerken zijn in de twaalfde en dertiende eeuw gebouwd. In de kerken zijn vaak oude orgels te vinden, soms muur- en plafondschilderingen en buiten zijn bijzondere begraafplaatsen en grafmonumenten te zien.

Monumentale boerderijen
Het landschap van Groningen wordt voor een groot deel bepaald door de grote monumentale boerderijen en erven. Vooral in de open gebieden zijn de boerderijen en erven de “groene eilanden” in het landschap. Zij vormen voor een belangrijk deel de zo gewaardeerde identiteit van het landschap in Groningen. Door de omvang van de terreinen en de zware karakteristieke beplantingen zijn veel van deze boerenerven monumentaal te noemen.

Vestingplaatsen
Het levendige vestingstadje Bourtange is weer volledig in oorspronkelijke staat teruggebracht. Binnen de vestingwallen kun je winkelen in de historische winkeltjes, cultuur opsnuiven in de musea en dineren bij de restaurants aan het pittoreske Marktplein. Bijzonder zijn de veldslagen van de Tachtigjarige Oorlog die hier regelmatig worden nagespeeld, compleet met tromgeroffel, het sluiten van de linies en het gebulder van kanonnen… Ook Nieuweschans is een vestingplaats. In 1628 werd de vesting gebouwd ter verdediging van het grensgebied met Duitsland. Het dorp bezit nog vele kenmerken uit die tijd en ademt voor een belangrijk deel de sfeer van vroeger. Nieuweschans heeft een aantal interessante monumenten en hier is ook het Vestingsmuseum gevestigd.

Amsterdamse School
Verspreid over de provincie Groningen bevinden zich onverwachte juweeltjes van panden die gebouwd zijn in de zogenaamde Amsterdamse School-stijl. Al deze panden uit de jaren '20 en '30 van de twintigste eeuw geven blijk van stijlbewuste Groninger opdrachtgevers, architecten en aannemers. Buiten de stad Amsterdam heeft deze bouwstijl nergens zo'n grote navolging gekend als in de stad en de provincie Groningen.

De ‘Groninger Amsterdamse School’ kenmerkt zich door de aandacht voor detaillering, het expressieve gebruik van baksteen in allerlei soorten en metselverbanden, felgekleurd glas-in-lood, opvallend vormgegeven ingangspartijen, dakkapellen, ramen en erkers en grote overhangende daklijsten.